رشد و تکامل کودکان

رشد و تکامل کودکان از بدو تولد تا یک سالگی

کودک شما تا هفت سالگی نیاز به هفده نوبت ویزیت توسط متخصص کودکان دارد و در این نوشته ها روند این معاینات و نکات مهم سیر تکامل کودک مرور می شود.

در علم پزشکی، به بچه تازه متولد شده تا ۲۸ روزگی، نوزاد گفته می شود و پس از آن از لفظ شیرخوار استفاده می شود.

جالب است بدانید که نوزاد شما قادر به بوییدن بخصوص بوی شیر مادرش است، می تواند ۱۷٫۵ تا ۲۰  سانتی متر را ببیند، صداها را می شنود، لمس را متوجه می شود و با نوازش آرامش پیدا می کند و الگوی خواب و بیداری در او تنظیم می شود.

اولین ویزیت بعد از ترخیص از بیمارستان (روز سه تا پنج بعد از تولد)

اولین ویزیت در سه تا پنج روزگی عمرش می باشد که در آن باید وزن گیری، کافی بودن مقدار شیر مادر، زردی، انجام واکسیناسیون و غربالگری های کشوری بررسی شود.

یکی از معیارهای مناسب برای بررسی کفایت شیر مادر برای نوزاد، تعداد دفعات ادرار و مدفوع بچه در طول روز است. نوزاد شیر مادر خوار ممکن است تا هشت الی ده نوبت نیز دفع ادرار و مدفوع داشته باشد که این کاملا نرمال است و نشان از سلامت دستگاه گوارش و کلیوی نوزاد شما دارد. البته نوزادان شیر خشک خوار ممکن است تعداد دفع کمتری داشته باشند که این به علت هضم سخت تر شیر خشک نسبت به شیر مادر است.

در روزهای سه تا پنج عمر باید قطره ویتامین آ د را نیز به میزان یک سی سی در روز برای فرزند دلبندتان توصیه می شود. برای نوزادان نارس، مکمل های بیشتری بر اساس صلاحدید پزشک تجویز می شود.

دومین ویزیت در چهارده روزگی

در دومین ویزیت، وزن گیری نوزاد و اینکه غربالگری های روز سوم تا پنجم عمرش را انجام داده باشید مهم است. این غربالگری ها در کشور ما شامل بررسی از نظر کم کاری تیرویید، بیماری فاویسم و فنیل کتونوری می باشد. والدین گرامی، در صورت مشکل دار بودن نتایج غربالگری حتما بدنبال درمان بیماری نوزادتان باشید چرا که درمان این بیماری ها در صورت تشخیص سریع آسان است اما در صورت عدم پیگیری لطمه جبران ناپذیری به فرزندتان خواهد زد.

علاوه بر آن غربالگری شنوایی نیز باید تا روز چهاردهم عمر انجام شده باشد.

بطور نرمال نوزاد شما در ده روز اول عمرش، حدود ده درصد دچار کاهش وزن نسبت به بدو تولدش خواهد شد که این مساله امری کاملا نرمال است و نیاز به نگرانی ندارد. از روز دهم تولدش به بعد، مجدد نوزاد به وزن اولین روز تولدش بر می گردد و پس از آن در صورت تغذیه مناسب، وزن کودک روز به روز بیشتر می شود.

سومین ویزیت در یک ماهگی

سومین ویزیت نوزاد دلبندتان، در یک ماهگی است. در این ویزیت به شما گفته خواهد شد که فرزندتان دارای یک جهش رشدی در هفته شش تا هشت عمرش خواهد بود لذا اگر نیاز به تغذیه بیشتری داشت و شیر بیشتری طلب می کرد، متعجب نباشید و بر حسب تقاضا و میل شیرخوار، شیردهی را انجام دهید چرا که بخاطر این جهش رشدی بدنش نیاز به دریافت کالری بیشتری دارد.

در سن یک ماهگی، فرزند دلبندتان صدای شما را می شناسد و به شما لبخند می زند که این نشانه ای از تکامل طبیعی کودک است ولی خندیدن هنگام خواب ارزش تکاملی ندارد.

در این سن، کودک به بغل کردن و آرام کردن پاسخ می دهد. یاد می گیرد که خودش نیز خودش را آرام کند. مثلا با مکیدن انگشت یا گذاشتن دست در دهان.

میزان تغذیه کودکتان در یک ماهگی بین هشت تا دوازده نوبت در شبانه روز می باشد. والدین گرامی، در ساعاتی از شبانه روز کودک را در حالت دمر به شکم بخوابانید چرا که این کار باعث تقویت عضلات گردن خواهد شد.

در سن یک ماهگی گریه های شدید و بی قراری های مداوم کودک نیاز به ارزیابی توسط پزشک دارد. تا سن یک ماهگی حرکات گهواره توصیه نمی شود.

از دو ماهگی تا یک سالگی

ویزیت های بعد از یک ماهگی باید در دو، چهار، هفت و نه ماهگی شیرخوار دلبندتان انجام شود.

ویزیت دوماهگی

در ویزیت دوماهگی، تاکیدمان بر تغذیه و ادامه شیردهی کودک است.

در دوماهگی کودک کاملا با پدر و مادرش ارتباط برقرار می کند، به چشم های والدین نگاه می کند و می خندد، صدای پدر و مادرش را تشخیص می دهد.

با دستانش حرکات هدفمند انجام می دهد.

سیکل خوابش منظم می شود و بین چهار تا پنج ساعت در شب می خوابد.

گریه اش معنی خاص پیدا می کند.

اگر کودکتان برادر یا خواهر بزرگتری دارد، از دو ماهگی به بعد می توانید او را در مسوولیت کودک شریک کنید.

شیرخوار در سه ماهگی نیز جهش رشدی مجدد دارد. اگر مطالب قبل را دنبال کرده باشید دریافته اید که فرزند دلبندتان یک بار در هفته شش تا هشت عمرش و بار دیگر در سه ماهگی دچار جهش رشدی (قد و وزن و دور سر) خواهد بود.

ویزیت چهار ماهگی

در چهار ماهگی کودک در وضعیت دمر به کمک بازوهایش بالا می آید و سرش را نگه می دارد. والدین گرامی،به این نکته دقت داشته باشید که در این سن،شیر خوردن فرزندتان اندکی متفاوت با ماه های قبل خواهد بود چرا که کودک مدام به اطراف نگاه می کند و تمرکز لازم برای شیر خوردن را ندارد که این رفتار کاملا نرمال و در سیر طبیعی تکاملش است. در نتیجه توصیه ما به مادر این است که از سن چهار ماهگی فرزند دلبندش را در محیطی آرام و کم نور شیر بدهد تا کمترین محرک های محیطی را حین شیر خوردن دریافت کند. کودک در این سن با صدای بلند می خندد، برای رسیدن به اشیا غلت می زند و حرکات قرینه بازو و ساق پاهایش را انجام می دهد، با والدین بازی می کند. تغذیه شیرخوارتان، شش الی ده نوبت در شبانه روز است. در این سن، دست کردن کودک در دهان نشانه گرسنگی او نیست بلکه رفتاری تکاملی است.

در سن چهار ماهگی قطره آهن باید باید جهت شیرخوارتان آغاز گردد.

وزن گیری توده چربی در این سن بیشتر از هر سن دیگری است بنابراین ممکن است فرزندتان در ظاهر چاق بنظر برسد.

سن چهار ماهگی آغاز رویش جوانه دندانی است و آغاز رعایت بهداشت دهان و دندان می باشد.

نکته مهم این است که برای سلامت دندان های کودک باید والدین دندان های سالمی داشته باشند چرا که آن ها اولین منبع پوسیدگی برای دندان های شیرخوار هستند. مثلا والدین با بوسیدن کودک باعث انتقال جرم های دهان و دندانشان به کودکشان خواهند بود.  شما والدین عزیز می توانید با ماساژ دادن لثه های فرزندتان به روند رویش دندان کمک کنید.

در سن شش ماهگی تغذیه کمکی برای شیرخوار آغاز می گردد که طبق دستور پزشک متخصص مواد غذایی به تدریج آغاز و در رژیم غذایی افزوده می شود.

هنگامی که غذای جدیدی برای فرزندتان آغاز می شود، چند روز الی یک هفته صبر کرده و دو الی سه بار در روز غذا را برایش امتحان می کنیم و سپس در صورت تمایل و تحمل غذای جدیدی را به رژیم غذاییش می افزاییم. برای دادن غذاهای جامد،همیشه کودک را در حالت نشسته قرار دهید.

ویزیت هفت ماهگی

در هفت ماهگی توجه ویژه ای به وزن گیری کودک خواهد شد چرا که این سن یک ماه پس از آغاز شروع تغذیه تکمیلی است. کودک در این سن از غریبه ها می ترسد و در وضعیت دمر روی شکم چهار دست و پا می رود و می خزد. جالب است که بدانید اول به عقب حرکت می کند و سپس به جلو می آید. می تواند با کمک بایستد و بنشیند. اسم خودش را می شناسد و از حروف بی صدا استفاده می کند.

با انگشتانش به اشیا اشاره می کند.

والدین مهربان توجه داشته باشید که زمان خواب و تعویض پوشک و لباس شیرخوارتان را سر یک ساعت خاص انجام بدهید چرا که این کار باعث نظم بخشی به کودک تا یک سالگی می شود.

ویزیت نه ماهگی

در سن نه ماهگی شیرخوار به اوج شناخت غریبه ها می رسد. ممکن است هنگام مراجعه به پزشک و معاینه به شدت بی قرار شود. در این سن کودک دالی بازی می کند. با والدین بازی های تعاملی انجام می دهد.

کتاب را نگاه می کند.

اگر از خواب بیدار شود و والدین در کنارش نباشند می ترسد و به شدت بی قرار خواهد شد. توصیه ما به خانواده در این سن این است که مهمانی و مسافرت تا حد ممکن کم شود چرا که در این سن تکامل معمول خواب تنظیم می شود. این سن دوره حساس جهت آغاز جویدن است. بنابر این به کودک غذاهای جامد داده شود تا روند جویدن کامل گردد. از این سن سه وعده غذای اصلی بعلاوه دو الی سه میان وعده به کودک داده شود. غذاها از شکل پوره خارج شود.

ویزیت دوازده ماهگی

در یک سالگی فرزند شما در اولین جشن تولد عمرش می تواند بایستد.

در یک سالگی بدلیل جنب و جوش ممکن است کودک کاهش وزن گیری داشته باشد. در این سن کودک می تواند تقاضای خواندن کتاب از والدین داشته باشد. کودک بابی بای می کند، صداها و حرکات را تقلید می کند، دستورات ساده را دنبال می کند، افراد را می شناسد. در این سن اگر کودک مرتکب کار ناپسند مثل لجبازی شد، تنها یک تا دو دقیقه (نه بیشتر) او را در تختش تنها می گذاریم و در صورت انجام کار پسندیده، پاداش مانند یک نوازش توصیه می شود. در این سن چراغ خواب توصیه می شود. خوابیدن منظم سر ساعت خاص توصیه می شود. در این سن کودک بطور متوسط  دوازده تا چهارده ساعت می خوابد. بهتر است قبل از خواب برای کودک آواز یا کتاب خوانده شود. کودک وقتی نیمه خواب است از آغوش در محل خواب خود گذاشته شود. در یک سالگی کودک باید هر شب مسواک بزند. در این سن استقلال طلبی کودک تکمیل می شود و باید به او اجازه بدهیم تحت نظارت والدین با قاشق و فنجان  خودش غذا بخورد. اولین معاینه  دندانپزشکی تا این سن باید انجام بشود.